ЧУВАШСКИЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ ТЕАТР ЮНОГО ЗРИТЕ­ЛЯ им. М. СЕСПЕЛЯ (ЧГТЮЗ) образован в 1932 в Чебоксарах. Специальный актерский набор при Чувашском музыкально-театральном техникуме стал основой театра для детей и юношества республики. Спектакли игрались на чувашском и русском языках. Первый спектакль «Таптас» [Молодой пласт (То­пай)] Л.А. Бочина в переводе К.Е. Егорова; режиссёр Э.Д. Фейертаг, художник А.Г. Дымов, композитор Г.Г. Лисков, педагог по технике речи У.Т. Тимофеева, консультант И.С. Макси­­мов-Кошкинский)] показан 3 апреля 1933. Этот день считается днем рождения Чувашского ТЮЗа. В 1995-2003 – Чуваш. государствен. мо­ло­дёжный театр. В 1999 присвоено имя Михаила Сеспеля. С 2003 носит современное название.

Большую работу по созданию труппы провели Э.Д. Фейертаг и М.Н. Фигнер. Первые артисты – студенты театрального отделения Чувашского музыкально-театрального техникума: И.Н. ВашкиЕ.Н. Никитин, А.Я. Кокарев-Каттай, Л.И. Апехтин-Пушкай, П.Д. Дмитриев, Д.З. Захаров, А.И. Ильин, М.И. Ильина, Г.М. Иванов, А.К. Кузьмин, Н.Н. Николаев, М.Н. Николаева, А.К. Маштанова, Н.М. Орешникова (Богаткина), Д.Т. Тарасов (Тарасик) и др. Осуществлялись постановки по произведениям молодых драматургов В.О. Алагера, Л.И. Пушкая, М.И. ЮрьеваЛ.Я. Агакова, А.Я. Каттая, Е.Н. Никитина и др. В 1934-35 театр возглавлял Б.И. Праудин (художественный руково­дитель и главный режиссёр), затем В.С. Пет­ров (в 1934-35 режиссёр; в 1935-41, 1947-52 художественный руководитель). С развитием театра расширялся репертуар, росло профессиональное мастерство актёров. В спектаклях в доступной для юного зрителя форме поднимались важные вопросы. В 1933-39 ставились и кукольные спектакли. С 1941 по 1947 театр не функционировал. В 1952-55 ТЮЗом руководил В.П. Романов, в 1956-59 главный режиссёр А.М. Харабуга. Значительный вклад в искусство Чувашии внесли актё­ры В.И. ГолубеваН.С. Айзман, К.С. Степанова, Р.Ф. Фёдорова, В.А. Прохорова (Михайлова), М.Г. Уфимцев, В.М. Михайлов, С.И. Ильин, П.Г. Иванов, Г.П. Петров, Е.Ф. Шайдукова, И.Е. Шайдуков, В.В. Акальская и др. (чуваш. труппа); Е.П. Куршева, Е.Ф. Кампэ, В.И. Баженова, Н.А. Карпова, И.А. Бочаров и др. (русская труппа). Спектакли ставили на чувашском (1933-36, 1940, 1947-52, с 1957) и на русском (1935-41, 1947-59, 1987, с 2002) языках. Были интересные спектакли, связанные с жизнью и бы­том чувашского народа, а также по пьесам классиков отечественной и зарубежной драматургии. Главные режиссёры и художест­венные руководители: З.Д. Ярдыкова (1957-69), А.Г. Васильев (1969-96), В.Н. Оринов (1996-2005), С.А. Васильев (2005-14), И.А. Дмитриев (2014-18). В 1979 труппа пополнилась выпуск­никами Чебоксарского музыкального училища (руководитель В.П. Романов), в последующие годы – выпускниками Высшего театрального училища им. М.С. Щепкина (1993, руководитель В.П. Селезнёв), Санкт-Петербургской государственной академии театрального искусства (1996), Чувашского государственного института культуры и искусств (2005, 2010).

Театр является участником всероссийских и международных театральных фестивалей. Награждён орденом Дружбы народов (1984). Лауреат премии Комсомола Чувашии им. М. Сеспеля (1979).

 

ÇЕÇПĔЛ МИШШИ ЯЧĔЛЛĔ ЧĂВАШ ПАТШАЛĂХ ÇАМРĂКСЕН ТЕАТРĔ 1933 çулхи ака уйăхĕн (апрель) 3-мĕшĕнче, Шупашкарти пионерсен керменĕнче (ун чухне вăл рабочисен клубĕ шутланнă), куракансене хайĕн пĕрремĕш ĕçĕпе паллаштарнă. Ку вăл Л. Бочинăн «Молодой пласт» (театрта ăна «Таптас» ятпа кăларнă) пьеси тăрăх лартнă спектакль пулнă. Çапла вара çурхи хĕвел пайăркисен ăшшипе Республикăри çамрăксен театрĕ çуралнă.

Çамрăксен театрне уçас шухăш çирĕммĕш çулсен пуçламăшĕнчех амаланма тытăннă. 1932 çулхи кĕркунне республикăри çутĕç коммисариачĕ чĕннипе Шупашкара Ленинград çыннисем – Э.Д. Фейертагпа М.Н. Фигнер (упăшкипе арăмĕ) килсе çитеççĕ. Э.Д. Фейертаг техникумри ачасене актер ăсталăхне вĕрентме пуçлать, М.Н. Фигнер – театр тата литература историйĕпе паллаштарать. 1932-мĕш çулхи чÿк уйăхĕн (ноябрь) 1-мĕшĕнче Э.Д. Фейертага çамрăксен театрĕн илемлĕх ертÿçи пулма çирĕплетеççĕ.

Кадрсен ыйтăвне те ăнăçлă татса парать вăл: актёрсене Чăваш музыкăпа театр техникумĕн пĕрремĕшпе иккĕмĕш курсĕсенче вĕренекен ачасенчен суйласа илет. Техникум валли актёрсен çĕнĕ ушкăнне пуçтарма та, ача-пăча театрĕн уйрăмлăхĕсене шута илсе, ăна хăйнех шанса параççĕ. Акă малтанхи спектакльсене хутшăннă артистсен хушамачĕсем: Александр Каттай, Иван Никифоров (Вашки), Леонид Пушкай, Павел Дмитриев, Нина Орешникова, Мария Ильина, Николай Николаев, Анна Маштанова тата ыттисем.

Çамрăксен театрĕн спектаклĕсем «мăн» театрсен кĕвви-шайĕнчен ăшĕ-чиккипе те, тулаш сулăмĕпе те чылай уйрăлса тăнă. Актёрсем куракансене тÿрремĕнех сцена çинче тĕвĕленекен ĕç-пулăма хутшăнтарнă, вĕсене ыйтусем пара-пара явăçтарнă, пĕрле юрă-сăвă харăслатса калаттарнă. Спектакльсем хыççăн вара шкулсене, комсомол, пионер организацийĕсене, колхоз правленийĕсене çитнĕ, унта паян татса памалли, ырана хăвармалли мар лару-тăру тавра тĕплĕ калаçу пуçарнă. «Хĕвел кулать» спектакльпе çамрăксен театрĕ çуллахи гастрольсем вăхăтĕнче ял-ял тăрăх уйăх çурă ытла çÿренĕ, акатуйсене хутшăннă, колхозниксене тырпула вăхăтра пухса кĕртме хавхалантарнă. Театр ĕçĕ-хĕлĕнче пархатарлă, халăха кирлĕ творчествăллă паттăрлăх пуçланнă.